Pałac Schaffgotschów w Cieplicach

  • Ocena
  • Dla dwojga
  • Dla dzieci
  • Dla dorosłych
  • Dla seniorów
Opis

Hrabiemu nie wypada zwyczajnie mieszkać. Miejsce na dom musi być piękne i mieć swoją renomę. Sam dom zaś powinien błyszczeć wystawnością i elegancją. Leczniczy zdrój z gorącymi wodami, o których cudownych właściwościach słyszano w dalekich zakątkach świata, zdrój z widokiem na góry darzone zachwytem coraz liczniejszych wędrowców wydaje się miejscem odpowiednim. Trafionym jest w nim dom usytuowany tak, by mogli go podziwiać wszyscy przechodnie, wpisany w otaczającą architekturę, lecz od niej większy i w detalu bogatszy. Najlepiej, gdy połączony jest z parkiem, gdzie eleganckie towarzystwo oddaje się miłym przechadzkom.

Ale dość imaginacji! Wszystkie te warunki spełnia Pałac Schaffgotschów w leżących pod KarkonoszamiCieplicach stanowiących od 1975 r. dzielnicę Jeleniej Góry.

Pałac Schaffgotschów w Cieplicach funkcjonuje obecnie jako Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Politechniki Wrocławskiej. Nie stanowi więc obiektu turystycznego sensu stricte. Wszelako studenci, którzy uczą się w nim na kilku wydziałach, a także kadra pedagogiczna, mają sposobność wielokrotnie oglądać piękne, pałacowe wnętrza. Co sprytniejszy turysta także zdoła im się przyjrzeć, wybierając się np. na jakąś uczelnianą uroczystość.

Tekst: Sandra Nejranowska-Białka

Historia

Pierwszym z Schaffgotschów, który objął w posiadanie Cieplice, był Gotsche Schoff, rycerz pozostający na usługach księcia Bolka II Świdnickiego i jego żony Agnieszki Habsburskiej. W książęcych dokumentach, nazywany był„armiger noster („nasz rycerz”),a nawet - przez księżną „fidelis etiam dilectus” („wierny oraz umiłowany”). Był nader waleczny, potrafił także znacząco rozszerzyć swe włości. Z tych powodów, po jego śmierci synowie dołączyli do rodowego nazwiska Schoff imię Gotsche, nazywając się od tego czasu Schaffgotschami. Ów rycerz w 1381 r. kupił od księżnej Agnieszki Cieplice, a 22 lata później sprowadził tam cystersów z Krzeszowa. Przekazał im pod opiekę jedno z tryskających w miejscowości, gorących źródeł, znanych przypuszczalnie jeszcze przed XIII w. Rodową siedzibą Schaffgotschów uczynił otrzymany od księżnej Agnieszki w 1381 r. zamek Chojnik. Po pożarze zamku w 1675 r. potomkowie słynnego rycerza przenieśli swą siedzibę do Cieplic.

Na przełomie XV i XVI w. istniał tu na pewno jakiś dwór lub zamek, który powstał być może na początku XV w. Wszelako najstarsze wiadomości o pańskiej siedzibie w Cieplicach pochodzą z 1687 r. kiedy nawiedziła go królowa Polski, Maria Kazimiera Sobieska (Marysieńka). Do uzdrowiska przyjechała ponoć nie tylko z tajnych względów politycznych, ale i po to, by spotkać się z księciem kurlandzkim Ferdynandem Kettlerem, który pałał do niej wielkim uczuciem. To właśnie na cześć wizyty władczyni, cieplicką wodę, którą wykorzystuje się do produkcji butelkowej wody mineralnej, ochrzczono później mianem „Marysieńka”.

Wspomniany dwór, na tyłach którego rozciągał się francuski ogród z altanami, domkami letnimi i fontannami, w 1777 r. został zniszczony przez pożar. Na jego miejscu, w samym centrum uzdrowiska, hrabia Johann Nepomuk von Schaffgotsch kazał wznieść nowy pałac. Budowla powstała w latach 1784-1809, w stylu późnobarokowo-klasycystycznym, wzorowanym na berlińskim Palais Marshall. Jej projektantem był opolski architekt Johann Georg Rudolf. Hrabia pragnąc nadać jej wnętrzom piękną oprawę plastyczną, zatrudnił do ich zdobienia wielu malarzy, m.in. Karla Hermanna, Augusta Scholza czy Josefusa Rusza.

W 1819 r. niewielki, przypałacowy park francuski przeorganizowano na park w modnym wówczas, angielskim stylu. Dzisiejsze rozmiary park uzyskał w 1838 r., kiedy to zadbał o niego ogrodnik Ritter, dyrektor wspaniałego Parku Hermanna ks. von Pückler z Mużakowa.

W ciągu XIX i XX w. pałac wielokrotnie remontowano i przebudowywano. Obecnie stanowi on trójkondygnacyjną budowlę o szerokim na 81 m froncie, nakrytą czterospadowym dachem z lukarnami. Fasadę dzieli 21 osi wyznaczonych przez 2 symetyryczne, trójosiowe pseudoryzality z pilastrami oraz rzędy w większości prostokątnych okien w opaskach. Szczyty pseudoryzalitów zdobią herby Schaffgotschów (w dużych tarczach herbowych widnieją piastowskie orły). Prace kamieniarskie są dziełem Johanna Kaspara Pausenbergera, zaś figury w ryzalitach Augustyna Wagnera, rzemieślników pochodzących z Jeleniej Góry. Fasada od strony parku, jest nieco skromniejsza, posiada 26 osi.

Wnętrza rezydencji są trójtraktowe, połączone wewnętrznym traktem korytarzowym. Pomieszczenia na parterze sklepione są kolebką z lunetami, na piętrze zaś znajdują się stropy z fasetami, częściowo dekorowane sztukateriami. Największą salą pałacu jest sala Balowa, zwana także Wielką, posiadająca bogatą ozdobę stiukową projektu mistrza Kurza z Kowar. Pięknie prezentują się także sale Biała, Niebieska, Złota, Muzyczna oraz kaplica. Gdzieniegdzie zachowały się wzorzyste, intarsjowane posadzki, piece kaflowe w stylu empire, klasycystyczne boazerie i jedwabne tapety.

Pałac przetrwał II Wojnę Światową w nienaruszonym stanie. Schaffgotschowie, którzy pozostali jego właścicielami do wiosny 1945 r., mieli w nim nie tylko mieszkanie. Zgromadzili w nim wspaniałe militaria, zbiory marynistyczne oraz księgozbiór z cennymi starodrukami i rękopisami. Pod koniec wojny, w bibliotece przechowywane były także najcenniejsze zbiory muzealne, zrabowane przez Niemców w Polsce. Pochodziły m.in. ze skarbca katedry wawelskiej, katedry warszawskiej, Muzeum Czartoryskich w Krakowie, tamtejszego Muzeum Narodowego, Łazienek i Wilanowa. Na szczęście zbiory te zdołano uratować zanim urządzono w pałacu lazaret dla żołnierzy radzieckich, chorych na choroby weneryczne. Sowieci nie znając wartości zgromadzonych w pałacu przedmiotów, nie darząc ich jakimkolwiek szacunkiem, palili nimi w piecu. Lazaret funkcjonował do 1947 r. Potem w rezydencji Schaffgotschów znajdował się szkolny internat, dom wczasowy pracowników Rady Państwa a także siedziba Centralnej Szkoły Instruktorów Zuchowych. W 1975 r. zabytek został przekazany Politechnice Wrocławskiej, która urządziła w nim swoją filię.

Tekst: Sandra Nejranowska-Białka

Mini przewodnik

Wystawna rezydencja połączona z parkiem, postawiona przez jeden z najpotężniejszych swego czasu rodów, który rządził niepodzielnie pod Karkonoszami. Współcześnie wysmakowane wnętrza dawnej arystokratycznej siedziby wspomagają studentów w trudnym i szlachetnym procesie nauki. W pałacu Schaffgotschów mieści się bowiem jeleniogórska filia Politechniki Wrocławskiej.

Blogi

Linki do wpisów na blogach poruszających temat Pałacu Schaffgotschów:

Galeria

Opinie

Dodaj opinię
Ocena ogólna:
Dla dwojga:
Dla dzieci:
Dla dorosłych:
Dla seniorów:

Komentarze (1)
Anonim
17.06.2019 11:24

Jako student prawie codziennie oglądałem Pałac Schaffgotschów. Piękne historyczne miejsce, park obok. Idealne miejsce na spacer.

Dodaj komentarz
Lokalizacja
Multimedia